आज म रेडियोको कामले व्यस्त थिए । आज दिनभरि बज्ने कार्यक्रमहरुको समय तालिका तयार गर्दै थिए । रिसेप्सनबाट फोन आयो । मैले फोन उठाए । रिसेप्सनबाट मायाले भनिन्,“सर, हजूरलाई भेट्न एकजना भाइ आ’का छन् ।” मैले छक्क पर्दै भने, “भाइ ? को भाइ ?”
उही भाइ । मेरो टेवुल अगाडिको कुर्सिमा टुक्रुक्क बसेको थियो । “भाइको नाम ?” मैले सोधे ।
“सुजन ।” उसले आफ्नो नाम बतायो ।
“सुजन के ?” मैले फेरि सोधे ।
“सुजन दर्लामी ।” उसले आफ्नो पुरा नाम बतायो ।
“अनि यहाँ, रेडियोमा किन आएको त ?” मैले उसको अनुहार नियाल्दै सोधे ।
“अ…अ… ” उसले खालि अन्कनाएर, ‘अ…अ…’ मात्र भन्यो । मैले फेरि सोधे,
“किन आको त रेडियोमा घुम्न?”
“हैन काम गर्न । मलाई काम चाहियो सर ।” उसले एकै सासमा भन्याे ।
“काम ? म हाँस्न थाले ।” सायद उ प्रतिको अविश्वासले ममाथि जरा गाड्न थालिसकेको थियो । मैलो आकाशे रंगको फाटेको सर्ट, अनि गाढा रंगको निलो प्यान्ट लगाएको त्यो केटोको आत्मविश्वास भने अचम्मको लाग्यो मलाई ।
“के काम गर्ने हो र ?” मैले मुस्काउँदै सोधे ।
“जे पनि गर्नसक्छु ।” उसले जोस्सिदैं सुनायो ।
“कस्तो जे पनि भन्नाले ?” मैले फेरि सोधे ।
“जे पनि ।” उसको जवाफ यति मात्रै थियो । मैले विस्तारै खोतल्दै र बुझ्दै जाँदा सुजन भाइको पृष्ठभूमि यस्तो रहेछ ।
सुजनको पुर्खौली घर पर्वत रहेछ । पर्वतबाट पोखरा कामको खोजीमा आएका उनका बा–आमा रामघाटमा बालुवा चाल्ने काम गर्दा रहेछन् । सुजन पोखराकै एउटा सरकारी स्कूलमा पाँच कक्षामा अध्ययनरत रहेछन् । आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले, सुजनलाई नियमित रूपमा आफ्नो मासिक शुल्क तिर्न पनि धौ–धौ पर्दोरहेछ । स्कूल जाने, आउने क्रममा उसले हाम्रो रेडियोको टावर र साइनबोर्ड देखेको रहेछ । उसले हाम्रो रेडियो नियमित रूपमा सुन्ने पनि गरेको रहेछ । आज भने उ आफ्नै स्वइच्छाले यहाँ आएको रे । रेडियोमा बोल्ने अनि कार्यक्रम चलाउने उसको लक्ष्य छ रे ।
“के तिमी रेडियोमा बोल्न सक्छौं ?” मैले सोधे ।
उसको जोस भने कायमै थियो । “अ सक्छु ।” उसले जोस्सिदैं सुनायो ।
म उसको आत्मविश्वास माथि विश्वास गर्न सक्थे ।
“आज म निकै व्यस्त छु, भोलि यसै समयमा आउ न त है ?” मैले भने ।
सुजनले खालि मुन्टो हल्लायो । “सर मैले काम त पाउँछु नि है ?” उसले निन्याउरो अनुहार लाएर जानु अघि फेरि सोध्यो ।
“अ, पाउँछौ, पाउँछौ ।” मैले उसलाई आश्वासन दिए । सुजन ढोकाबाट बाहिर नजाउन्जेल मैले उसलाई नियालिरहे । आजसम्म यसरी काम माग्न म कहाँ कोही पनि आएका थिएनन् । तर आज मलाई यो सुजनको आगमनले अचम्मित तुल्यायो । उसको अनुहार मलाई दिनभर याद आइरह्यो ।
‘रेडियो झङ्कार’ । मैले काम गर्ने रेडियो । म यो रेडियोको स्टेसन म्यानेजर हुँ । हिजो अस्ति झै म राती बाह्र बजेसम्म रेडियोबाट प्रशारण हुने कार्यक्रमको समय तालिका मिलाउनमै व्यस्त थिए । यसो भित्ताको घडिमा हेरे । दिउँसोको ठिक तीन बजेको रहेछ ।
“सर नमस्कार ।” ढोकाबाट एउटा आवाज सिधै मेरो कानमा गुन्जियो । यसो बाहिर हेरे । उही सुजन ।
“अहो, सुजन तिमी ? ल, आउ, आउ भित्रै आउ ।” मैले उसलाई आफ्नो कोठा भित्रै बोलाए ।
उ भित्र पस्यो । आज ऊ हिजोभन्दा सफा र हँसिलो देखिन्थ्यो ।
“बस । ” उसलाई मैले कुर्सितिर देखाउँदै बस्न आग्रह गरे । उ बस्यो ।
“मैले त सोचेको थिए तिमी आउँदैनौ भनेर !” मैले उस्लाई जिस्काउने प्रयास गरे ।
“किन र सर ? म ढिला आए र ?” सुजनको हँसिलो अनुहार अचानक निन्याउरो भयो ।
“हैन, हैन हिजो तिमी यहाँ आ’को सपना पो होकी जस्तो लागेको थियो
मलाई ।…अ साँच्चै, तिमी के काम गर्ने रे ?” मैले उसलाई खुशी बनाउने प्रयास गर्दै सोधे ।
“जे पनि । मैले गर्नसक्ने काम । ” उ अलि हँसिलो देखियो ।
“भने पछि तिमी रेडियोमा कार्यक्रम चलाउन सक्छौ त ?” मैले सोधे ।
सुजन “अ सक्छु ।”
“ल त्यसो भए, हिँड स्टुडियोमा जाऊ ।” मैले उसलाई रेडियोको स्टुडियोमा लिएर गए ।
उ त्यहाँभित्र छिर्नासाथ अचम्ममा प¥यो । सायद उसले रेडियोको स्टुडियो कहिल्यै देखेको थिएन । ल, याँ कुर्सिमा बस । मैले उसलाई एउटा कुर्सितिर देखाउँदै बस्न आग्रह गरे । यता स्टुडियोमा मेरा प्राविधिक साथी गोविन्द थिए । उनी भोलि प्रसारणमा आउने कार्यक्रम सम्पादन गर्नमा व्यस्त थिए । भित्र ‘अन एयर’मा भने झरना थिइन् । उनको कार्यक्रमको समय सकिने बेला भइसेको थियो । सुजन अचम्म मान्दै स्डुडियो भित्रका सामाग्रीहरु जस्तैः साउण्ड मिक्सचर, माइक्रो
फोन, कम्प्युटर, अन एयर लेखिएको लाइट बक्स आदि नियाल्नमै व्यस्त थियो । झरना पनि कार्यक्रम सकेर बाहिर आइन् । मैले सुजनको परिचय उनीहरु दुवैजनासँग गरिदिए । झरना त्यो हिजोको स्क्रिप्ट कहाँ छ ? मैले भरनासँग सुजनलाई पढ्न दिनाका लागि तयार गरिएको स्क्रिप्ट मागे । झरनाले मलाई उक्त स्क्रिप्ट दिइन् । मैले त्यो
स्क्रिप्ट सुजनलाई देखाउँदै भने ।
“ल, सुजन तिमी यो पढ्न सक्छौ ?”
सुजनले स्क्रिप्ट हातमा लियो र मनमनै पढ्न थाल्यो । हामी गोविन्द, झरना र म, एकर्कालाई हेरेर मुसु मुसु हाँस्दै थियौं । सुजनले एकछिन स्क्रिप्ट हेरिसकेपछि मतिर हेर्दै भन्यो, “सर का बोल्ने हो ? म बोलु ।” हामी छक्क प¥यौं ।
“तिमी बोल्न तयार छौ त ?” मैले सोधे ।
“अ, तयार छु ।” सुजन बोल्नका लागि आतुर देखिन्थ्यो ।
“ल एकचोटी पढेर सुनाउँ त ।”
“अ…अ…प्यारा प्यारा मजस्तै साथी हो । रेडियो झङ्कारको रेडियो बाल कार्यक्रम कोपिलामा तपाईंहरु सबैलाई स्वागत छ ।”
अचम्म ! सुजनले स्क्रिप्टमा लेखिएको पहिलो अनुच्छेद खर्रर एकैचोटीमा पढ्यो । झरना, गोविन्द र म तीन छक्क पर्यौं । उसको स्वरमा मिठास पनि भरिएको थियो । हामीलाई लाग्यो सुजनले सजिलैसँग रेडियोमा कार्यक्रम चलाउन सक्छ ।
“राम्रो ! यो तिम्रो स्वर परिक्षा मात्र हो । आजलाई यति नै । त्यो स्क्रिप्टमा लेखिएका सबै कुराहरु तिमीले राम्ररी पढेर आउनु, भोलि । अनि फेरि भोलि राम्रोसँग रेकर्डिङ्ग गरौंला । हुन्छ? ल आज तिमी घर जाउ । भरना, सुजनलाई खाजा ख्वाएर पठाउ है ?”
सुजन गयो । म छक्क परेको थिए । सुजनले बोलेको सुनेर । लाग्छ, बर्षौ बर्षदेखि उ यही रेडियोमा, त्यही माइक्रोफोन अगाडि बसेर कार्यक्रम चलाउँदै आएको छ ।
भोलिपल्ट सुजन एकाबिहानै रेडियोमा आइपुग्यो । सदा झैं उसले मेरो कोठाको ढोकामा उभिएर ‘नमस्कार’ गर्यो । उसलाई मैले कोठा भित्र बोलाए ।
“तिमी त आज कति चाँडै आइपुग्यौ । किन आज स्कूल जानुपर्दैन ?” मैले सोधे ।
“उसले मुन्टो हल्लाएर ‘हैन’ भन्ने संकेत गर्यो । म छक्क परे ।
“किन त ? किन स्कूल नगएको त तिमी ?”
“म स्कूल नग’को तीन महिना भइसक्यो सर ।” उसले आफ्नो वास्तविकता बतायो । उसले किताव किन्न नसकेको अनि स्कूलको शुल्क तिर्न नसकेको कारण स्कूल नगएको तीन महिना भइसकेको रहेछ । मलाई यो कुरा सुनेर ज्यादै दुःख लाग्यो । उसले मलाई स्क्रिप्ट पढेर सुनायो । उसले मज्जाले स्क्रिप्ट पढ्न सक्ने रहेछ । उसको कार्यक्रम पनि रेकर्ड गरियो । अन्नतः उसलाई नियमित रुपमा कार्यक्रम चलाउन दिने निर्णय पनि गरियो । हरेक शनिबार बेलुकी ५ बजे देखि ५ः३० बजेसम्म रेडियो कार्यक्रम ‘कोपिला’ चलाउने भयो, सुजनले । सुजनलाई अन्य रेडियोका कर्मचारी र प्रस्तोतहरुले फुच्चे प्रस्तोता भनेर जिस्काउने गर्दथे । मैले उसलाई मासिक शुल्क, किताप र कापि किन्न पुग्ने पैंसा उसको पारिश्रमिकको रुपमा दिने सर्तमा कार्यक्रम चलाउन दिएको थिए ।
सुजनले रेडियोमा कार्यक्रम चलाउन थालेको एक महिना भइसकेछ । एकदिनको शनिबार सदा झै साढे चारै बजे आएर स्टुडियोमा कार्यक्रमका लागि पूर्व तयारी गर्ने सुजन, पाँच बजिसक्दा पनि आइपुगेन । रेडियोमा कार्यक्रम कोपिलाको जिङ्गल अनि गीत पनि बज्न थालिसकेको थियो । तर अझै सुजनको आगमन भएन । रेडियोमा भएका सबैजना यता र उती अनि खासखास–खुसखुस गर्न थाले। सुजन आइपुगेन । म ससंकित भए । मनमा चिसो पस्यो । के भयो त सुजनलाई । विस्तारै सवा पाँच पनि बज्यो । केही बाल गीतहरु बजाए पछि, म आफैं ‘अन एयर’मा बोल्न थाले ।
“प्यारा–प्यारा भाइ बहिनी हो, आज सुजनको ठाउँमा मेरो आवाज सुनेर तिमीहरू छक्क पर्यौ होला हैन ? तिमीहरु जस्तै म पनि छक्क परेको छु । आज तिमीहरुको प्यारो साथी, प्यारो कार्यक्र प्रस्तोता सुजन…खै किन हो यतिबेला सम्म पनि नआइपुगेको कारण मैले नै कार्यक्रम चलाउनु परेको हो । आशा, गरौं, सुजन आउँदैछ र आइपुग्ने छ । त्यतिन्जेल तिमीहरुको लागि यो अर्को मिठो गीत ।” प्राविधिक मित्र गोविन्दले ‘मेरो घर त ज्यामिरे…’ बोलको गीत बजाएर छाडिदिए । साढे पाँच बजेसम्म पनि सुजनको आइपुगेन । मैले सुजन अर्को हप्ता आउँछ भन्ने बाँचा दिएर कार्यक्रमको बिट मारिदिए ।
एकदिन, दुईदिन, तीन दिन भन्दा भन्दै एक हप्ता पछि अचानक सुजनको आगमन भयो । उसको अनुहार निन्यारो
थियो । उ साह्रै दुःखि देखिन्थ्यो । उसको पछि–पछि एकजना व्यक्ति पनि थिए । उ मातिए झैं देखिन्थ्यो । उसले लरबरिएको स्वरमा मतिर देखाउँदै सुजनसँग सोध्यो, “उही हो तेरो राजन सररररर् ।” सुजनले मुन्टोमात्र हल्लायो ।
उ कस्सिंदै मेरो नजिक आयो । हातको बाउला सुर्कदै मलाई तलदेखि माथिसम्म हेरेर आँखामा आँखा जुधाउँदै भन्यो,
“क्या हो सर, खुब रेडियोको धाक लाइन्छ ।” म छक्क परे । केही बोलिन पनि । मलाई लाग्यो यो मान्छे पक्कै पनि सुजनको आफ्नो मान्छे हुनुपर्छ । उनीहरुलाई मैले रिसेप्सनबाट आफ्नो कार्यकक्षतिर डाके । सुजन अघि–अघि र उ पछि–पछि हल्लिदै मेरो कोठामा प्रवेश गरे । मैले उनीहरुलाई बस्न भने । तर त्यो मान्छे बस्न मानेन, बरु बस्न आँटेको सुजनलाई रोक्दै भन्यो, “साला, बाउ त उभिएको छ । त चाहिँ किन बस्नु परो, हु ?” सुजन पनि बसेन । छेउमै उभिइ नै रह्यो ।
ए, टाढाबाटै ह्वास्स रक्सि गनाउने व्यक्ति अरु कोही नभएर सुजनका पिता पो रहेछन् ।
“तिमी अस्तिको हप्ता किन नआएको सुजन ?” मैले सुजनलाई बिस्तारै सोधे । उसले डराउँदै
आफ्नो बाबुको अनुहारतिर हेर्यो ।
“तपाईंलाई के मतलव ? जे गर्न नआए पनि ?” सुजनको बुबा भनौंदाले मलाई कड्किंदै सोध्यो ।
“तपाईंले के द्या‘छ र आउनलाई ? जाबो किताप, कापि किन्नलाई पन्ध्रसय रुपिया मात्र दिएर पुग्च ? भात खानु परेन, बाउ आमा पाल्नु परेन ? क्यार्न आउनु परो याँ ? खाइँ न पाइँ छाला टोपि लाइँ !”
उ थचक्क अगाडिको कुर्सिमा बस्यो ।
म अवाक रहे । केही बोल्नै नसक्ने भए । ट्वाल्ल परेर सुजनको निमुखा अनुहार हेरिरहें ।
“वा भने मेरो छोराले चाहिँ मरि मरि रेडियोमा बोल्ने, अनि आको पैंसा जति सबै तपैंहरु खाने? म तपाईंको रेडियो सेडियो बन्द गर्दिन्छु । मेरो पावर का‘सम्म छ थाच ?” उ अजङ्गसँग जङ्गिरह्यो । मेरो अफिसको ढोका वरपर रेडियोका अन्य कर्मचारीहरु झुम्मिन थालिसकेका थिए । मैले उनीहरुलाई संकेत गरेर जान भनिदिए । अन्ततः सुजन विस्तारै बोल्यो, “सर मलाई माफ गर्दिनु होला । म अब रेडियोमा बोल्दिन । म कार्यक्रम चलाउँदिन । म बाबा आमालाई नै
काममा सघाउँछु । रामघाटमा बालुवा चालेर आको पैंसाले हामीलाई खान बस्न पुग्छ । म अबदेखि
आउन्न ।” सुजन रुँदै बाहिरियो । उनको बाउ भने कुर्सिमा घुर्न थालिसकेको थियो ।
मैले सुजनलाई रोक्दै भने, “सुजन । पख ।” सुजन रोकियो ।
“सुजन, ठिकै छ तिमी रेडियोमा नबोल, रेडियोमा कार्यक्रम नचलाउ । तर, तिमीले पढ्न नछोड,
बा ।” मैले उसको काँधमा हात राख्दै भने । “तिम्रो पढाई राम्रो छ । तिमी पढेर पछि चाहेको मान्छे बन्नसक्छौं । तिमी पढेर असल मान्छे बन्न सक्छौं । म तिमीलाई चिनेको स्कूलमा छात्रवृत्ति मिलाईदिन्छु । तिमी त्यही पढ्नेछौं ।”
सुजनले पक्क परेर मलाई हेरिरह्यो । “हो सुजन, तिमी भोलि देखि नै बिद्या हाईस्कूलमा भर्ना हुनेछौ, तिमी त्यही पढ्नेछौ । आज, मैले थाहा पाए तिम्रो रेडियो बोल्ने रहर हैन बाध्यता रहेछ भनेर ।” सुजनले आफ्नो आँखाको आँसु पुछ्यो । उसको मुहारमा खुशी छायो । “हो र सर, के अब मैले पढ्न पाउँछु ?”
मैले उसलाई आश्वासन दिंदै भने, “हो, हो तिमीले अब चाहुन्जेल पढ्न पाउने छौं । तिमीले राम्रोसँग पढ्नुपर्छ । असल मान्छे बन्नु पर्छ ।”
सुजनले आफ्नो बाबुलाई कुर्सिबाट झक्झकाउँदै उठायो । सायद उसको आधि मात छुटिसकेको थियो । उ मुख चपाउँदै उठ्यो र ‘के भयो ?’ भने झैं चारैतिर हेर्नथाल्यो । मैले सुजनलाई भोलि बिहान नौं बजे आउन भन्दै, उसलाई घर जानको लागि भने । उ आफ्नो बाबुसँग बाहिरियो । उनको बाबुले मुख्य ढोकाबाट बाहिर निस्कनु अघि मतिर फर्केर ‘नमस्कार’ गर्यो, अनि फनक्क फर्केर सुजनको हात समातेर बाहिरियो ।
सुजनलाई मैले बिद्या हाइस्कूलमा भर्ना गरिदिए । उसले चाहुन्जेल सोही बिद्यालयमा पढ्न पाउने गरी छात्रवृत्ति पनि पायो । बेला–बेलामा सुजनलाई भेट्न म स्कूल गइरहन्छु । उसको पढाई राम्रो हुँदै गएको कुरा स्कूलका प्रधानाध्यपकले भेटमा बताउनु हुन्थ्यो । साथीहरुसँग पनि मिलनसार सुजन, राम्रो अंक ल्याएर उत्तिर्ण हुँदै आएको छ ।
म सुजनको उत्तरोत्तर प्रगतिको कामना गर्ने गर्छु । आशा छ उसले एकदिन उच्च शिक्षा हासिल गर्नेछ, अनि आफ्नो रेडियोमा बोल्ने सपना पूरा गर्नेछ । ‘रेडियोमा बोल्ने केटा’ तिमीलाई मुरीका मुरी शुभकामना !
—
महेश श्रेष्ठ | भाजु महेश, २०६७ माघ २५ गते